Springler Söndürme Sistemleri
Spring nedir tesisat?
Sprink, binalarda yangınla mücadele amacıyla kullanılan ısıya duyarlı otomatik yağmurlama elemanlarıdır. Tavan, duvar veya tesisat üzerine monte edilerek, bir yangın esnasında tesisattaki basınçlı suyun serbest kalmasını sağlar.
Sprinkler sistemi iyi dizayn edilir, kurulur ve bakımı yapılırsa mevcut yangın söndürme teknolojisinde en etkili söndürme sistemidir. Dünyada sprinkler teknolojisi her geçen gün hızla gelişmektedir. Ülkemizde dünyaya entegratif şekilde sprinkler sistemlerinin yangın söndürme sistemi olarak yaygınlığı da artmaktadır.
Sprinkler başlığının oryantasyonuna göre çeşitleri;
Sprinkler sistem tipleri basınçlı suyun konumuna göre 3 çeşittir;
- Pendant – Aşağı bakan (Standart Sarkık)
- Upright: Yukarı bakan (Standart Dik)
- Sidewall: Duvar tipi, yatay (Yatay Duvar Kenarı)
Sprinkler Tesisatı Ortam Koşullarına Göre 3 Gruba Ayrılır
1- Islak Borulu Sistem (Wet Type System)
En çok kullanılan sprinkler sistem tiplerindedir. Bu sistemde sprinkler başlıklarına su sağlayan borular basınçlı su ile doludurulur ve başlıkların yangın sırasında oluşan ısı etkisi ile patlaması sonucu basınçlı suyu yangın alanına boşaltır.
Yangın, tehlikeli ve ölümcül sonuçlar ortaya çıkarabilir. İş ve yaşam alanlarında bu durumun önüne geçmek için birtakım yangın söndürme sistemleri kullanılır. Bu sistemler sayesinde yangın çıktığı zaman büyüme imkânı tanınmadan müdahale edilebilir. Yangına erken müdahale edilmesi için kullanılan söndürme sistemleri hem etkili hem de faydalı olması sayesinde yaygın bir şekilde tercih edilir. En fazla kullanılan yangın söndürme sistemlerinden bir tanesi ise ıslak borulu sprinkler sistemi olarak adlandırılır. Bu sistemde borularda su bulunur. Islak borulu sprinkler sisteminde borular, sürekli olarak basınçlı su ile dolu durumda tutulur. Sadece donma riski olmayan ve çevre sıcaklığının 95 °C’yi geçmediği yerlerde yüksek yapılarda ve iç hacmi yaklaşık 4000 m²’yi geçen mahallerde tercih edilir.
Kaliteli ve dayanıklı yangın söndürme sistemleri içinde yer alan bu sistem ile kolay bir şekilde her türlü yangına müdahale etmek mümkündür. Adını, suyu püskürten sprinkler başlığından alan sistem oldukça kullanışlıdır. Borularında su yer alan ve yangın durumunda bu suları hızlı bir şekilde kullanan sistem, erken algılama özelliği sayesinde yangınlara çok fazla büyüme imkânı tanımaz. Bununla birlikte sulu sistemler oldukça hızlı bir şekilde devreye girer. Sistem devreye girdiği anda suyu geniş bir alana doğru püskürtür ve yangını dindirmede etkili olur.
2- Kuru Borulu Sistem (Dry Type System)
Bu tip sistemde sprinkler başlıklarına su sağlayan borular hava veya uygun gaz (genelde azot) ile doludur. Başlıkların yangın sırasında oluşan ısı etkisiyle patlaması sonucu öncelikle borulardaki hava boşalarak kuru vanayı açar ve bu vananın arkasındaki basınçlı suyun açılan sprinkler başlıklarından yangın alanına boşaltılmasını sağlar. Bu sistem sprinkler başlıklarına giden borularda su bulunması durumunda boruların donam tehlikesi olan tesislerde uygulamalarda tercih edilir.
Kuru tip sprinkler özellikle suyun donma tehlikesi yaşanabilecek yerlerde kullanılmak üzere dizayn edilmiştir. Bu sprinkler tüm standart uygulamalar dahil çeşitli alternatiflerde kullanılmak üzere geliştirilmiştir. Kuru tip sprinkler tepki süresine göre; standart ve hızlı tepkili olmak üzere ikiye ayrılır. Farklı renk ve boylarda üretilmektedirler.
Upright Kuru Tip Sprinkler
- K: 80 (5.6)
- Tepki Süresi: Standart Tepkili / Hızlı Tepkili
- Çap: 1” NPT
- Sıcaklık: 68°C, 79°C, 93°C, 141°C
- Yüzey: Pirinç, Krom, Beyaz, ENT
- Onaylar: UL, ULC
3- Ön Tepkili Borulu Sistem (Pre-action System)
Kuru sisteme bazı özellikleri ile benzemektedir. Sprinkler başlıklarına giden borular ya basınçlı hava ile doludur ya da boştur. Basınçlı su pre-action vanasının gerisindedir, bu vana yangın algılama sisteminden gelen ikaz ile açılır ve sprinkler başlıklarından basınçlı su yangın mahaline boşalır.
Esasında söndürmenin sprinklerin patlamasının yanında ikinci bir olayın gerçekleşmesi prensibi ile yapıldığı, ek algılama sistemlerinin kullanıldığı sprinkler sistemlerine ÖN TEPKİMELİ SPRiNKLER SİSTEMİ denir.
Dizayn ve performans karakterlerine göre sprinkler sistem tipleri:
a) ESFR(Early Supression Fast Response) Sprinkler: Erken Baskın Modlu Hızlı Tepkili.
b) Standard Sprinkler
c) Eski tip konvensiyonel sprinkler sistemi
d) Extended Coverage: Genişletimiş koruma alanlı-açılı sprinkler sistemi.
e) Quick Response Early Supression: Hızlı Tepkili Erken Baskın Modlu
f) Quick Response Extended Coverage: Hızlı Tepkili Genişletilmiş Koruma alanlı Genişletilmiş Açılı ( koruma alanlı)
Standartlara göre sprinkler başlığı patlama sıcaklıkları: 57, 68, 79, 93 , 141 , 182 ve 260 olmak üzere 7 sınıfa ayrılmış ve bu ayırım turuncu, kırmızı, sarı, yeşil, mavi, mor ve siyah gibi renklerle belirlenmiştir.
Sonuç olarak günümüzde en etkin yangın ile mücadele donanımlarından biri olan sprinkler sisteminin kurulumu aşamasında hangi standarda göre kurulacağı ve dizayn edilen sistemin de uyulan standarda olan uygunluğu çok önemlidir.
Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik’ te sprinkler sistemleri ile korunması gereken binalar aşağıda maddeler halinde belirlenmiştir:
Madde 96: Aşağıda belirtilen yerlerde otomatik sprinkler sistemi kurulması mecburidir.
1) Yapı yüksekliği 30.50 m’ den fazla olan konut haricindeki bütün binalarda,
2) Yapı yüksekliği 51.50 m’ yi geçen konutlarda,
3) Alanlarının toplamı 600 m²’ den büyük olan kapalı otoparklarda ve 10’ dan fazla aracın asansörle alındığı kapalı otoparklarda,
4) Birden fazla katlı bir bina içerisindeki yatılan oda sayısı 100’ ü veya yatak sayısı 200’ ü geçen otellerde, yurtlarda, pansiyonlarda, misafirhanelerde ve yapı yüksekliği 21.50 m’ den fazla olan bütünyataklı tesislerde,
5) Toplam alanı 2000 m²’ nin üzerinde olan katlı mağazalarda, alışveriş, ticaret ve eğlence yerlerinde,
6) Toplam alanı 1000 m² ’den fazla olan, kolay alevlenici ve parlayıcı madde üretilen veya bulundurulan yapılarda.
Kaç çeşit sprink vardır?
Springler
- Köpük Sprinkleri.
- Sarkık Tip Sprinkleri.
- Dikey Duvar Tipi Sprinkler.
- ESFR ( Yüksek Tehlike Sınıfı ) Sprinkler.
- Geniş Korumalı Sprinkler.
- Dik Yukarı Bakan Sprinkler.
- Geleneksel Tip Sprinkler.
- Sarkık Aşağı Bakan Sprinkler.
- Hızlı Tepkili Sprinkler.
Eriyebilen Sprinkler
Upright Sprinkler Nedir?
Upright Sprinkler özellikle kapalı alanlarda meydana gelebilecek yangınları söndürme amacıyla kullanılan otomatik bir sprinkler sistemidir. Bu sistem çeşitli binalarda kullanım için oldukça elverişli olup yaygın olarak tercih edilir.
Bir adet Sprinkin koruma alanı maksimum 21 m2 dir.
Paslanmaz Çelik (Krom Nikel) yayları sayesinde düşük su basınçlarında (1,5 bar) dahi verimli rotasyon sağlarlar. Uzak mesafe su atışı için güçlendirilmiş Nozulları vardır. Yarı Çap atış mesafesi ise 12-16 metredir.
Sprinklerde minimum basınç (konutlarda) 0,5 Bar olmalıdır. Basıncın daha düşük çıkması durumunda K sabiti değişik sprinkler seçilmelidir
Normal durumlarda kapalı halde olan sprinkler, ısının yükselmesi ile birlikte devreye girer. Ucunda bulunan cam tüp yükselen ısı ile genleşmekte ve bir müddet sonra patlamaktadır. Burada sisteme yangın çıktığını haber vererek müdahaleyi başlatma görevini yapar.
Toplam Sprinkler Sayısı=Uygulama alanı/Bir adet sprinklerin koruduğu alan TSS= 144/12 =12 adet sprinkler hesaplanır. Burada 12 adet sprinkler olacaktır.